ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΣΤΟΜΑΧΟΥ ΚΑΙ ΔΩΔΕΚΑΔΑΧΤΥΛΟΥ

Ο στόμαχος αποτελεί τη συνέχεια του πεπτικού συστήματος μετά τον οισοφάγο. Εκτείνεται από τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα μέχρι τον πυλωρικό σφιγκτήρα. Είναι όργανο της ανω κοιλίας που χρησιμεύει στην αποθήκευση των τροφών και στην ανάδευσή τους με τα όξινα γαστρικά υγρά, ώστε να πολτοποιηθούν και να περάσουν στο δωδεκαδάκτυλο, που είναι το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου. Επίσης, ορισμένα συστατικά των τροφών, όπως οι πρωτεϊνες και οι υδατάνθρακες υφίστανται αρχική πέψη στο στόμαχο.
Τα κύτταρα της εσωτερικής επιφάνειας του στομάχου εκκρίνουν υδροχλωρικό οξύ για τη διάσπαση των τροφών, ενώ ο ίδιος ο στόμαχος προστατεύεται από τα υγρά του με μια σειρά αμυντικών μηχανισμών. Η διαταραχή αυτών των μηχανισμών για διάφορους λόγους, ευθύνεται κυρίως για την εμφάνιση των καλοήθων παθήσεων του στομάχου, που αφορούν την ανάπτυξη έλκους και τις επιπλοκές που σχετίζονται με αυτό (αιμορραγία, διάτρηση, πυλωρική στένωση).
Οι κακοήθεις παθήσεις του στομάχου αφορούν κυρίως τον καρκίνο του στομάχου, μια επιθετική νόσο,της οποίας η πρόγνωση βελτιώνεται με την πρώιμη διάγνωση. Άλλοι σπανιότεροι όγκοι που εμφανίζονται στο στόμαχο είναι οι στρωματικοί όγκοι ή GIST, των οποίων ο βαθμός κακοήθειας ποικίλλει και μπορεί να έχουν ακόμη και καλοήθη συμπεριφορά.
Το δωδεκαδάκτυλο αποτελεί το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου, αμέσως μετά από το στόμαχο, ενώ πήρε το όνομά του από το μήκος του, το οποίο είχε υπολογιστεί να είναι δώδεκα δακτύλων. Έχει το σχήμα του λατινικού γράμματος C, σχηματίζοντας μια αγκύλη γύρω από την κεφαλή του παγκρέατος και ανατομικά χωρίζεται σε τέσσερις μοίρες. Στη δεύτερη μοίρα του δωδεκαδακτύλου εκβάλουν από κοινού ο χοληδόχος και ο παγκρεατικός πόρος. Αυτοί οι δύο πόροι χύνουν στο δωδεκαδάκτυλο χολή και παγκρεατικό υγρό, υγρά που παράγονται στο ήπαρ (συκώτι) και το πάγκρεας αντίστοιχα, τα οποία χρησιμεύουν στη διάλυση ορισμένων συστατικών των τροφών (πχ λιπιδίων) και αλκαλοποιούν (εξουδετερώνουν) το όξινο γαστρικό υγρό.
Οι καλοήθεις παθήσεις του δωδεκαδακτύλου αφορούν συνήθως την ανάπτυξη ελκών, για τα οποία ενοχοποιείται κυρίως ένα μικρόβιο, το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter Pylori), το οποίο εκριζώνεται φαρμακευτικά. Οι κακοήθεις παθήσεις του δωδεκαδακτύλου είναι σχετικά σπάνιες και αντιμετωπίζονται όπως οι κακοήθεις όγκοι της κεφαλής του παγκρέατος, μιας και τα δύο όργανα μοιράζονται την ίδια αιμάτωση.


  • Πεπτικό έλκος
  • Καρκίνος στομάχου
  • GIST στομάχου
Πεπτικό έλκος

Έλκος ονομάζεται το παθολογικό έλλειμμα του βλεννογόνου (εσωτερικός χιτώνας) του πεπτικού  συστήματος. Συχνότερα εμφανίζεται στο στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο, ως αποτέλεσμα της διαταραχής της ισορροπίας μεταξύ της βλαπτικής επίδρασης του όξινου γαστρικού περιεχομένου και των αμυντικών μηχανισμών του βλεννογόνου. Τα έλκη του δωδεκαδακτύλου εμφανίζονται συνήθως σε νεότερα άτομα.

Ποιοι παράγοντες οδηγούν στην ανάπτυξη έλκους;

Οι δύο συχνότεροι παράγοντες που οδηγόυν στην ανάπτυξη έλκους είναι η λοίμωξη με το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και η χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ). Άλλες λιγότερο συχνές αιτίες είναι η ύπαρξη όγκων που προκαλούν υπερέκκριση γαστρίνης και υδροχλωρικού οξέος (γαστρίνωμα / σύνδρομο Zollinger-Ellison) και η δημιουργία ελκών σε οξείες καταστάσεις σωματικού και ψυχικού stress (stress ulcers).

Ποια τα συμπτώματα που προκαλεί το έλκος;

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο ή καύσο στο στομάχι που συνήθως περιορίζεται μετά από τη λήψη αντιόξινων φαρμάκων. Η λήψη φαγητού ανακουφίζει τους ασθενείς με έλκος δωδεκαδακτύλου, ενώ επιδεινώνει την εικόνα των ασθενών με έλκος στομάχου. Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ανορεξία, ναυτία, εμέτους.

Πως γίνεται η διάγνωση του έλκους;

Εξέταση εκλογής για τη διάγνωση του έλκους είναι η γαστροσκόπηση, η οποία επιτρέπει επίσης τη λήψη βιοψιών για τον αποκλεισμό κακοήθειας. Επιπλέον, για την ανίχνευση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού χρησιμοποιείται η δοκιμασία αναπνοής ουρίας (UBT).

Υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου από έλκος;

Τα γαστρικά έλκη εμφανίζουν κίνδυνο κακοήθους εξαλλαγής.

Ποια η θεραπεία του πεπτικού έλκους;

Τις τελευταίες δεκαετίες, με την εισαγωγή νέων φαρμάκων όπως οι αναστολείς της αντλίας πρωτονιών (PPI’s) και την κατανόηση του ρόλου της λοίμωξης με ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, η χειρουργική θεραπεία έχει περιοριστεί στην αντιμετώπιση των επιπλοκών του έλκους. Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού εκριζώνεται με συνδυασμό χορήγησης αντιβίωσης και αναστολέων αντλίας πρωτονίων (PPI’s).

Ποιες οι επιπλοκές του πεπτικού έλκους;

Οι βασικές επιπλοκές του πεπτικού έλκους είναι η αιμορραγία (γαστρορραγία), η διάτρηση (περιτονίτιδα) και η πυλωρική στένωση (στένωση της τελικής μοίρας του στομάχου από μακροχρόνια φλεγμονή).

Ποια η θεραπεία των επιπλοκών του έλκους;

Η αντιμετώπιση της αιμορραγίας είναι συνήθως συντηρητική ή ενδοσκοπική και σπανίως απαιτείται χειρουργική παρέμβαση, η οποία μπορεί να αφορα μέχρι και αφαίρεση τμήματος του στομάχου. Η διάτρηση του έλκους είναι μια σοβαρή επιπλοκή, προκαλεί περιτονίτιδα και αν καθυστερήσει η αντιμετώπισή της μπορεί να συνοδεύεται από θνητότητα 5-10%. Εκδηλώνεται ως οξύς πόνος στην κοιλιά, σαν μαχαιριά, που στη συνέχεια γενικεύεται. Απαιτεί άμεση χειρουργική παρέμβαση, για συρραφή του έλκους και έκπλυση της κοιλιάς. Σήμερα η επέμβαση αυτή γίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις λαπαροσκοπικά, από χειρουργούς εξοικειωμένους με την τεχνική, αποφεύγοντας έτσι ένα μεγάλο κοιλιακό τραύμα και τις επιπλοκές που αυτό συνοδεύει. Η πυλωρική στένωση προκαλεί αδυναμία «αδειάσματος» του στομάχου στο δωδεκαδάκτυλο, με αποτέλεσμα διάταση του στομάχου και επεισόδια εμέτων με τροφές που καταναλώθηκαν τις προηγούμενες ημέρες. Αρχικά η θεραπεία είναι συντηρητική και ενδοσκοπική, με επιτυχία στους μισους ασθενείς. Η χειρουργική θεραπεία συνίσταται σε βαγοτομή (απονεύρωση του στομάχου και κατά συνέπεια αδυναμία έκκρισης οξέων) συνοδευόμενη από γαστροεντερική παράκαμψη ή πυλωροπλαστική.

Καρκίνος στομάχου

Ο καρκίνος του στομάχου αποτελεί την τέταρτη πιο συχνή μορφή καρκίνου και τη δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου από κακοήθη νόσο παγκοσμίως. Εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα σε χώρες της Άπω Ανατολής. Προσβάλλει τους άντρες με διπλάσια συχνότητα απ τις γυναίκες, ενώ η μέση ηλικία εμφάνισής του είναι τα 60-70 έτη. Η συντριπτική πλειοψηφία των όγκων ιστολογικά ανήκουν στην κατηγορία των αδενοκαρκινωμάτων, ενώ παρουσιάζονται με παρόμοιες συχνότητες στα διάφορα τμήματα του στομάχου. Οι όγκοι που εμφανίζονται στα δύο ανώτερα τριτημόρια της μεθοριακής περιοχής μεταξύ οισοφάγου και στομάχου (γαστροοισοφαγική συμβολή) αντιμετωπίζονται χειρουργικά ως καρκινώματα του οισοφάγου. Η επέκταση του όγκου γίνεται με διάφορους τρόπους : κατά συνέχεια ιστών στα γειτονικά όργανα, στους λεμφαδένες της κοιλιάς, ως απομακρυσμένες μεταστάσεις με συχνότερη θέση το ήπαρ (συκώτι) ή και ως διασπορά μέσα στην κοιλότητα της κοιλίας (περιτοναϊκές εμφυτεύσεις).

Ποιοι παράγοντες ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη καρκίνου του στομάχου;

Η γενετική προδιάθεση, το είδος της διατροφής (μεγάλη ποσότητα άλατος και καπνιστές τροφές), διάφορες καταστάσεις του στομάχου που θεωρούνται προκαρκινωματώδεις (χρόνια ατροφική γαστρίτιδα, πολύποδες, προηγηθείσα αφαίρεση τμήματος του στομάχου) και η λοίμωξη με το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter Pylori).

Ποια τα συμπτώματα του καρκίνου του στομάχου;

Αρχικώς τα συμπτώματα είναι ήπια, με δυσπεπτικά ενοχλήματα, δυσανεξία στο κρέας και ναυτία. Η απώλεια αίματος από τον όγκο εκδηλώνεται πιο συχνά ως μέλαινα κένωση (μαύρα κόπρανα) παρά ως αιματέμεση (αιματηρός έμετος). Στην εξέλιξη της νόσου μπορεί να εμφανιστούν αδυναμία, απώλεια σωματικού βάρους και ανάλογα με την εντόπιση του όγκου δυσφαγία ή έμετοι. Σε πιο προχωρημένες καταστάσεις μπορεί να υπάρχει ψηλαφητή μάζα στηυν κοιλιά ή ψηλαφητός λεμφαδένας πάνω από την αριστερή κλείδα (λεμφαδένας του Virchow).

Πώς γίνεται η διάγνωση του γαστρικού καρκίνου;

Ο καρκίνος του στομάχου διαγιγνώσκεται με γαστροσκόπηση και λήψη βιοψιών, ενώ για τη σταδιοποίησή  του απαιτείται η διενέργεια αξονικής τομογραφίας.

Υπάρχουν ηπιότερες μορφές του καρκίνου του στομάχου;

Ένα ποσοστό της τάξης του 15% των ασθενών παρουσιάζει επιφανειακώς επεκτεινόμενο καρκίνωμα ή πρώιμο γαστρικό καρκίνο, με ποσοστά μακροχρόνιας επιβίωσης μετά από θεραπεία που φτάνουν ως το 90%. 

Ποια είναι η θεραπεία του καρκίνου του στομάχου;

Η χειρουργική θεραπεία είναι η μόνη πιθανότητα ίασης από γαστρικό καρκίνο. Συνίσταται είτε στην αφαίρεση του περιφερικού τμήματος του στομάχου (υφολική γαστρεκτομή) ή στην αφαίρεση ολόκληρου του στομάχου (ολική γαστρεκτομή).  Η συνέχεια του πεπτικού συστήματος αποκαθίσταται με την τοποθέτηση λεπτού εντέρου είτε στον οισοφάγο ή στο μικρό τμήμα του στομάχου που απομένει, με διάφορες τεχνικές (Billroth IIRouxenY). Σε κάθε περίπτωση, καίριας σημασίας είναι εκτός από την αφαίρεση του στομάχου, ο σωστος λεμφαδενικός καθαρισμός, ο οποίος έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα ποσοστά υποτροπής και αυξάνει το προσδόκιμο επιβίωσης. Στις μέρες μας, σε πολλές περιπτώσεις, οι επεμβάσεις για την αντιμετώπιση του γαστρικού καρκίνου μπορούν να γίνουν με τις τεχνικές της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής (λαπαροσκοπικές και ρομποτικές), προσφέροντας στον ασθενή όλα τα οφέλη της σύγχρονης χειρουργικής. Μετά τη διενέργεια της επέμβασης, η θεραπεία συνήθως συμπληρώνεται από χημειοθεραπεία, ενώ σε κάποιες προχωρημένες καταστάσεις αυτό μπορεί να απαιτηθεί και προεγχειρητικά.

Αποκατάσταση μετά από γαστρεκτομή με τις τεχνικές Billroth II και Roux enY.

 

Πώς τρέφεται ο άνθρωπος μετά από αφαίρεση του στομάχου;

Η μεγάλη πλειονότητα των θρεπτικών ουσιών απορροφάται στο λεπτό έντερο, με το στομάχι να αποτελεί στην ουσία τον αναδευτήρα και πολτοποιητή των τροφών. Γι’ αυτό το λόγο, μετά από αφαίρεση ακόμα και ολόκληρου του στομάχου, δεν υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών. Αναφορικά με τη λήψη τροφής και τα γεύματα, με κάποιες διαιτητικές τροποποιήσεις, οι ασθενείς έχουν ικανοποιητική ποιότητα ζωής για πολλά χρόνια.

GIST στομάχου

Τα GIST’s ή αλλιώς στρωματικοί όγκοι του πεπτικού σωλήνα αποτελούν μια ομάδα όγκων που είναι δυνατό να εντοπίζονται σε οποιοδήποτε τμήμα του πεπτικού συστήματος, με συχνότερη όμως εντόπιση στο στομάχι. Η προέλευσή τους δεν είναι από το επιθήλιο (εσωτερική στιβάδα κυττάρων του πεπτικού σωλήνα), όπως του καρκίνου του στομάχου, αλλά από νευρικά κύτταρα του τοιχώματος των σπλάγχνων (κύτταρα του Cajal). Ο βαθμός κακοήθειάς τους ποικίλλει, με κύριους προγνωστικούς παράγοντες το μέγεθος (>5 εκ.) και τον αριθμό των πυρηνοκινησιών των κυττάρων του όγκου (φαίνεται στην ιστολογική εξέταση μετά την εξαίρεση του όγκου). Συμπτώματα συνήθως απουσιάζουν, εκτός αν ο όγκος λάβει πολύ μεγάλες διαστάσεις. Ενίοτε μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα αιμορραγίας ή απόφραξης πεπτικού. Η διάγνωση γίνεται συνήθως ως τυχαίο εύρημα σε απεικονιστικές εξετάσεις της κοιλίας (αξονική, μαγνητική, υπερηχογράφημα), ενώ η γαστροσκόπηση μπορεί να μην είναι διαγνωστική, αφού οι όγκοι αυτοί είναι δυνατόν να μην προβάλλουν στην εσωτερική επιφάνεια του στομάχου, όταν προβάλλουν πάντως εμφανίζονται με ομαλό σχήμα και κεντρική εξέλκωση. Η χειρουργική θεραπεία συνίσταται στην αφαίρεση του όγκου σε όρια υγιούς ιστού χωρις να απαιτείται αφαίρεση ολόκληρου του οργάνου ή λεμφαδενικός καθαρισμός. Η αφαίρεση μπορεί να γίνει και λαπαροσκοπικά. Συμπληρωματική θεραπεία χορηγείται ανάλογα με το μέγεθος και το βαθμό κακοήθειας του όγκου.


ΧΡΗΣΤΟΣ Θ. ΧΑΡΙΣΗΣ

Με γνώμονα την ειλικρινή σχέση γιατρού–ασθενούς, πρωταρχικός μας στόχος είναι η σωστή ενημέρωση των ασθενών για τα προβλήματα που τους απασχολούν. Παρέχουμε μια πλούσια πηγή πληροφόρησης για όλο το εύρος των χειρουργικών παθήσεων, με βάση τα σύγχρονα δεδομένα της διεθνους βιβλιογραφίας και χειρουργικής πρακτικής, την καθημερινή εμπειρία και τριβή μας με πληθώρα ασθενών, αλλά και τη διαρκή ενημέρωση και εξοικείωση με τις νεότερες τεχνικές στο πεδίο της Γενικής Χειρουργικής.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

March 2024
M T W T F S S
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031

2020 Copyright christoscharisis.gr