ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΗΠΑΤΟΣ

Το ήπαρ (συκώτι) αποτελεί όργανο της άνω κοιλίας, κάτω από το διάφραγμα και τις κατώτερες πλευρές και με τον κύριο όγκο του να βρίσκεται στα δεξιά της άνω κοιλίας. Χωρίζεται σε αριστερό και δεξιό λοβό από άποψη περιγραφής, ενώ για τη χειρουργική του σημαντικότερος είναι ο διαχωρισμός του σε 8 λειτουργικά τμήματα, ανάλογα με την αιμάτωση και την παραγωγή χολής του καθενός. Είναι όργανο που δέχεται πλουσιότατη αιμάτωση, τόσο αρτηριακή, όσο και από το αίμα που επιστρέφει από όλα τα όργανα της κοιλιάς (πυλαία κυκλοφορία), για να μεταβολίσει και να επεξεργαστεί όλες τις ουσίες που απορροφώνται από το πεπτικό σύστημα. Ανατομικά σχετίζεται σχεδόν με όλα τα όργανα της άνω κοιλίας, δηλαδή τον οισοφάγο, το στομάχι, το δωδεκαδάκτυλο, το δεξιό τμήμα του παχέος εντέρου, το πάγκρεας, το σπλήνα και το δεξιό νεφρό και επινεφρίδιο. Στην κάτω επιφάνεια του δεξιού λοβού του βρίσκεται προσκολλημένη η χοληδόχος κύστη.

Θέση στο σώμα, ανατομικές σχέσεις και λειτουργική διαίρεση του ήπατος

Το ήπαρ είναι υπεύθυνο για πολλές καίριες λειτουργίες του οργανισμού και αποτελεί στην ουσία το βιοχημικό εργοστάσιο του σώματος. Μεταξύ άλλων, μεταβολίζει τις περισσότερες ουσίες και φάρμακα που μπαίνουν στον οργανισμό, συμμετέχει στην άμυνα του οργανισμού, συνθέτει πρωτεϊνες και παράγοντες για την πήξη του αίματος και παράγει τη χολή. Η χολή είναι το γνωστό πράσινο υγρό που παράγεται στο ήπαρ, περιέχει προϊόντα αποδόμησης του αίματος (χολερυθρίνη) και άλατα, ενώ χύνεται μέσω των χοληφόρων στο έντερο (δωδεκαδάκτυλο), βοηθώντας στην πέψη ορισμένων τροφών και εξουδετερώνοντας το όξινο γαστρικό υγρό. Στη χολή οφείλεται και το χαρακτηριστικό χρώμα των κοπράνων. Απόφραξη σε οποιοδήποτε σημείο της ροής της χολής στο έντερο ή αδυναμία του ήπατος να την μεταβολίσει οδηγεί σε αύξησή της στο αίμα (χολερυθρίνη) και εναπόθεσή της στο δέρμα και τους οφθαλμούς, το γνωστό «κιτρίνισμα» ή ίκτερος.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, εκτεταμένες βλάβες του ήπατος από διάφορες αιτίες (αλκοοόλ, τοξίνες, ηπατίτιδες, νεοπλάσματα κ.α) οι οποίες δεν μπορούν να ξεπεραστούν από τη φυσική του ικανότητα να αναγεννάται, οδηγούν στην ηπατική ανεπάρκεια, η οποία σε προχωρημένο βαθμό είναι ασύμβατη με τη ζωή.

Η αναγεννητική ικανότητα του ήπατος, γνωστή από την αρχαιότητα και αποτυπωμένη στο μύθο του Προμηθέα, όπου τα όρνεα έτρωγαν το συκώτι του και αυτό ξαναμεγάλωνε.

Οι σημαντικότερες χειρουργικές παθήσεις του ήπατος είναι από τις καλοήθεις οι κυστικές βλάβες και η εχινοκοκκίαση, καθώς και τα καλοήθη νεοπλάσματα, ενώ από τις κακοήθεις πιο συχνές είναι οι μεταστάσεις από άλλα όργανα και κατόπιν οι κακοήθειες του ίδιου του οργάνου (ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα και χολαγγειοκαρκίνωμα).


  • Κύστεις ήπατος
  • Εχινόκοκκος κύστη ήπατος
  • Καλοήθεις ηπατικοί όγκοι
  • Κακοήθεις ηπατικοί όγκοι
Κύστεις ήπατος

Οι κύστεις του ήπατος αποτελούν τη συχνότερη καλοήθη πάθηση του ήπατος. Μπορεί να είναι πρωτοπαθείς, δηλαδή για ιδιοσυστατικούς λόγους να εμφανίζονται στο ήπαρ, ή δευτεροπαθείς, να είναι δηλαδή αποτέλεσμα άλλης αιτίας (αποστήματα, εχινοκοκκίαση κλπ). Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι πολλαπλές (νόσος Caroli) και η ύπαρξή τους να παρεμποδίζει την ηπατική λειτουργία, σε βαθμό που να απαιτηθεί μεταμόσχευση ήπατος.

Ποια είναι η πορεία και η θεραπεία των ηπατικών κύστεων;

 

Συχνότερα οι απλές ηπατικές κύστεις δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα και ανακαλύπτονται τυχαία κατά τη διάρκεια κάποιας ακτινολογικής εξέτασης που έγινε για άλλο λόγο. Σε περίπτωση που μεγαλώσουν υπερβολικά μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα πίεσης στην άνω κοιλία (αίσθημα βάρους, δυσπεψία, πόνο). Όταν δεν προκαλούν συμπτώματα δεν απαιτούν καμία θεραπεία, ενώ σε περίπτωση που είναι συμπτωματικές, υποβάλλονται σε χειρουργική αφαίρεση, είτε ανοικτά είτε με τις μεθόδους της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής (λαπαροσκοπική και ρομποτική χειρουργική).

Εχινόκοκκος κύστη ήπατος

Η εχινόκοκκος κύστη του ήπατος προκαλείται από ένα παράσιτο, τον εχινόκοκκο. Ο κύριος ξενιστής (φορέας) του παρασίτου στο περιβάλλον είναι ο σκύλος. Ο σκύλος συμμετέχει στον κύκλο του παρασίτου τρώγοντας ωμά εντόσθια ζώων (αιγοπρόβατα, χοίρους) και αποβάλλοντας τα αυγά του παρασίτου με τα κόπρανά του, μολύνοντας το νερό, χόρτα, φρούτα και λαχανικά. Ο άνθρωπος μολύνεται τρώγοντας φρούτα και λαχανικά που δεν είναι καλά πλυμμένα. Τα αυγά του παρασίτου μόλις φτάσουν στο όξινο περιβάλλον του στομάχου υφίστανται ρήξη (σπάζουν) και τα έμβρυα που απελευθερώνονται τρυπούν το έντερο και περνούν στην κυκλοφορία. Από εκεί σταματούν σε κάποιο όργανο (συχνά στο ήπαρ, αλλά και στους πνεύμονες και αλλού) και δημιουργούνται οι κύστεις, οι οποίες περιέχουν υγρό, ζωντανά ή νεκρά παράσιτα και ενίοτε και άλλες μικρότερες κύστεις.

Ποια είναι τα συμπτώματα της εχινοκόκκου κύστεως;

 

Η εχινόκοκκος κύστη του ήπατος συχνότερα παραμένει ασυμπτωματική για πολλά χρόνια και μπορεί να λάβει πολύ μεγάλο μέγεθος. Είναι μια καλοήθης πάθηση η οποία προκαλεί βλάβες και συμπτώματα μέσω της αύξησης του μεγέθους της και της πίεσης του υγιούς ήπατος και των άλλων οργάνων. Συμπτώματα συνήθως απουσιάζουν και γίνεται αντιληπτή τυχαία σε κάποια ακτινολογική εξέταση. Όταν υπάρχουν συμπτώματα περιλαμβάνουν αίσθημα πληρότητας ή ακόμα και ψηλαφητή μάζα στην άνω κοιλία. Αν η κύστη υποστεί ρήξη στα χοληφόρα σωληνάρια μπορεί να προκαλέσει ίκτερο (κιτρίνισμα του δέρματος) ή και χολαγγειίτιδα (ίκτερος, πυρετός και ρίγος). Αν υποστεί ρήξη (σπάσει) στην κοιλιά, τότε προκαλεί έντονα συμπτώματα κοιλιακού άλγους (οξεία κοιλία) και έντονα αλλεργικά συμπτώματα, μέχρι και αναφυλακτικό shock. Αν επεκταθεί και υποστεί ρήξη στο θώρακα μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα από το αναπνευστικό και αλλεργικές αντιδράσεις. Τέλος μπορεί να δημιουργήσει ηπατικό απόστημα, με υψηλό πυρετό και εικόνα βαρειάς λοίμωξης, ενώ σπάνια μπορεί να προκαλέσει βλάβη στη λειτουργία του ήπατος και πυλαία υπέρταση.

Πώς γίνεται η διάγνωση της εχινοκόκκου κύστεως του ήπατος;

 

Η διάγνωση γίνεται μέσω απεικονιστικών εξετάσεων (υπέρηχος, αξονική, μαγνητική), ενώ για να διακριθεί από άλλες κύστεις και να επιβεβαιωθεί η διάγνωση ανιχνεύονται στο αίμα αντιεχινοκοκκικά αντισώματα.

 

 

 

 

 

Ποια είναι η θεραπεία της εχινοκόκκου κύστεως;

 

Η θεραπεία είναι κατά κύριο λόγο χειρουργική και αφορά όλες τις κύστεις, είτε προκαλούν συμπτώματα είτε όχι. Εξαίρεση αποτελούν πλήρως επασβεστωμένες κύστεις, οι οποίες δεν προκαλούν συμπτώματα. Η θεραπεία πρέπει να εξασφαλίζει πλήρη εξάλλειψη του παρασίτου, πρόληψη της διασποράς και των υποτροπών, διαχείριση τυχόν επικοινωνίας με τα χοληφόρα σωληνάρια και διαχείριση της κοιλότητας της κύστης που απομένει μετά την επέμβαση. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές, λιγότερο ή περισσότερο ριζικές, από απλή αφαίρεση του τοιχώματος μέχρι και αφαίρεση τμήματος του ήπατος (ηπατεκτομή), ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η αντιμετώπιση μπορεί να γίνει με τις τεχνικές της λαπαροσκοπικής χειρουργικής. Η φαρμακευτική θεραπεία (αντιελμινθικά φάρμακα) χρησιμοποιείται κάποιες φορές πριν και μετά το χειρουργείο για πρόληψη των υποτροπών.

 

Καλοήθεις ηπατικοί όγκοι

Οι συχνότεροι καλοήθεις ηπατικοί όγκοι είναι το αιμαγγείωμα, που είναι και το συχνότερο, το αδένωμα, το οποίο σχετίζεται με τη λήψη αντισυλληπτικών και παρουσιάζει πιθανότητα κακοήθους εξαλλαγής και η εστιακή οζώδης υπερπλασία (FNH), η οποία δεν παρουσιάζει πιθανότητα κακοήθους εξαλλαγής.

Ποια είναι τα συμπτώματα των καλοήθων ηπατικών όγκων;

Συνήθως τα συμπτώματα απουσιάζουν εντελώς και οι παθήσεις γίνονται αντιληπτές τυχαία σε ακτινολογικές εξετάσεις ή κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων (π.χ. λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή). Εφόσον λάβουν μεγάλο μέγεθος μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα όπως αίσθημα πληρότητας ή άλγος στην άνω κοιλία. Σπάνια μπορεί να υποστούν ρήξη και να προκαλέσουν αιμορραγία.

Ποια είναι η θεραπεία των καλοήθων ηπατικών όγκων;

Συνήθως δεν απαιτούν καμία θεραπεία, παρά μόνο παρακολούθηση. Τα αιμαγγειώματα και η εστιακή οζώδης υπερπλασία δεν μπορούν να οδηγήσουν σε κακοήθεια και η αφαίρεσή τους έχει νόημα αν μεγαλώσουν πάρα πολύ, οπότε αυξάνεται και ο κίνδυνος ρήξης και προκαλούν συμπτώματα. Το αδένωμα αν είναι μικρό μπορεί να υποστραφεί με τη διακοπή των αντισυλληπτικών, ενώ αν παρουσιάσει μεταβολή των χαρακτηριστικών του ή αύξηση του μεγέθους πρέπει να αφαιρείται, καθώς υπάρχει πιθανότητα κακοήθους εξαλλαγής.

Κακοήθεις ηπατικοί όγκοι

Οι πιο συχνοί κακοήθεις όγκοι του ήπατος είναι οι ηπατικές μεταστάσεις, οι οποίες προέρχονται από εμφύτευση καρκινικών κυττάρων στο ήπαρ από όγκους άλλων οργάνων, όπως του παχέος εντέρου, του στομάχου, του παγκρέατος κ.α. Από τους πρωτοπαθείς κακοήθεις  όγκους του ήπατος, αυτούς δηλαδή που δημιουργούνται από το ίδιο το όργανο, οι πιο συχνοί είναι το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, που σχετίζεται με τις ιογενείς ηπατίτιδες και την κίρρωση του ήπατος και το χολαγγειοκαρκίνωμα, που προέρχεται από τα χοληφόρα σωληνάρια του ήπατος.

Ποια είναι τα συμπτώματα των κακοήθων ηπατικών όγκων;

Αρχικά και για σημαντικό χρονικό διάστημα, μπορεί τα συμπτώματα να απουσιάζουν εντελώς. Οι ηπατικές μεταστάσεις συνήθως αποκαλύπτονται αφού πρώτα έχει δώσει συμπτώματα ο αρχικός όγκος (π.χ. από το παχύ έντερο, το στομάχι κλπ). Αν οι όγκοι λάβουν μεγάλο μέγεθος μπορεί να γίνουν αντιληπτοί ως ψηλαφητές μάζες στην κοιλιά, ή να προκαλέσουν διόγκωση ολόκληρου του ήπατος. Η αύξηση του μεγέθους μπορεί να προκαλέσει πόνο λόγω διάτασης της κάψας του ήπατος. Σε προχωρημένες καταστάσεις μπορεί να εμφανιστεί καχεξία και σημεία ηπατικής ανεπάρκειας, όπως ο ίκτερος (κιτρίνισμα του δέρματος) και ο ασκίτης (υγρό στην κοιλιά).

Ποια είναι η θεραπεία των ηπατικών μεταστάσεων;

Εξαρτάται από τον αρχικό όγκο. Σε ορισμένα νεοπλάσματα, η ύπαρξη ηπατικών μεταστάσεων υποδεικνύει γενικευμένη νόσο και καθιστά τη χειρουργική θεραπεία τόσο του αρχικού όγκου όσο και των μεταστάσεων άσκοπη. Σε αυτές τις περιπώσεις ο ασθενής μπορεί να ωφεληθεί από τη χημειοθεραπεία, σε βαθμό που σε κάποιες περιπτώσεις να γίνει εφικτή η αφαίρεση του αρχικού όγκου. Όταν οι μεταστάσεις προέρχονται από όγκους του παχέος εντέρου και του ορθού(είναι και οι πιο συχνές), τότε ο ασθενής μπορεί να έχει όφελος από την αφαίρεσή τους, είτε μαζί με την αφαίρεση του αρχικού όγκου, είτε αφού προηγηθεί χημειοθεραπεία. Εκτός από την αφαίρεση των μεταστάσεων, σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει ένδειξη καταστροφής (κατάλυσης) των μεταστάσεων με εφαρμογή ενέργειας ραδιοσυχνοτήτων (RF).

Ποια είναι η θεραπεία των πρωτοπαθών ηπατικών όγκων;

Η θεραπεία είναι σχεδον αποκλειστικά χειρουργική. Στόχος είναι η πλήρης αφαίρεση του όγκου και η παραμονή ικανού τμήματος λειτουργικού ήπατος μετά την αφαίρεση, το οποίο να μπορεί να υποστηρίζει την παραμονή του ασθενούς στη ζωή. Πολλές φορές, λόγω ύπαρξης κιρρωτικού ήπατος, πολύ μεγάλων ή πολλαπλών όγκων, η αφαίρεση δεν είναι εφικτή, καθώς το εναπομείναν μετά την επέμβαση ήπαρ δε θα ήταν αρκετό. Υπάρχουν τεχνικές εμβολισμού (τεχνητής θρόμβωσης) αγγείων (είτε αρτηριών, είτε κλάδων της πυλαίας φλέβας), με στόχο είτε τη συρρίκνωση του όγκου, ή την υπερτροφία του τμήματος του ήπατος που προορίζεται να παραμείνει. Μετά από εφαρμογή τους, ο όγκος είναι δυνατό να μπορεί να αφαιρεθεί.


ΧΡΗΣΤΟΣ Θ. ΧΑΡΙΣΗΣ

Με γνώμονα την ειλικρινή σχέση γιατρού–ασθενούς, πρωταρχικός μας στόχος είναι η σωστή ενημέρωση των ασθενών για τα προβλήματα που τους απασχολούν. Παρέχουμε μια πλούσια πηγή πληροφόρησης για όλο το εύρος των χειρουργικών παθήσεων, με βάση τα σύγχρονα δεδομένα της διεθνους βιβλιογραφίας και χειρουργικής πρακτικής, την καθημερινή εμπειρία και τριβή μας με πληθώρα ασθενών, αλλά και τη διαρκή ενημέρωση και εξοικείωση με τις νεότερες τεχνικές στο πεδίο της Γενικής Χειρουργικής.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

October 2024
M T W T F S S
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031  

2020 Copyright christoscharisis.gr