Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι η παλινδρόμηση του όξινου (ή και αλκαλικού) περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο και η παραμονή του για διάστημα πέραν του φυσιολογικού. Είναι αποτέλεσμα αποτυχίας των αντιπαλινδρομικών μηχανισμών του στομάχου και του οισοφάγου, ποκίλλης αιτιολογίας (διαφραγματοκήλη, ανατομικοί λόγοι, διαιτητικοί παράγοντες, παχυσαρκία) με αυξανόμενη συχνότητα τις τελευταίες δεκαετίες. Υπολογίζεται ότι το 20% των ενηλίκων εμφανίζουν συμπτώματα ΓΟΠ εβδομαδιαίως, ενώ το το 7-10% ημερησίως. Μπορεί να προκαλεί συμπτώματα με ή χωρίς την ανάπτυξη οισοφαγίτιδας (φλεγμονής του οισοφάγου). Τα κυριότερα συμπτώματα περιλαμβάνουν :

• Οπιθοστερνικό καύσο
• Όξινες ερυγές
• Αναγωγή τροφών
• Δυσφαγία
• Βήχα
• Βράγχος φωνής
• Επεισόδια πνευμονικών λοιμώξεων από εισρόφηση
• Οδοντικές αλλοιώσεις (τερηδόνα).

Η διάγνωση της ΓΟΠ γίνεται πέραν της κλινικής εικόνας και με σειρά εξετάσεων όπως η γαστροοισοφαγοσκόπηση, η pHμετρία οισοφάγου, η οισοφαγογραφία, η μαννομετρία οισοφάγου κλπ. Οι εξετάσεις αυτές, ιδίως δε  η γαστροοισοφαγοσκόπηση,  γίνονται και για τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων (πχ κακοηθειών) αλλά και για τη διάγνωση οισοφαγίτιδας ή οισοφάγου Barrett, που αποτελεί τη σημαντικότερη επιπλοκή της ΓΟΠ.

Ο οισοφάγος Barrett, είναι αποτέλεσμα της χρόνιας φλεγμονής του οισοφάγου (οισοφαγίτιδας) ως αποτέλεσμα της παλιδρόμησης, και εμφανίζεται στο 6-15% των ασθενών με ΓΟΠ. Αφορά τη μεταπλασία του φυσιολογικού επιθηλίου του οισοφάγου (στιβάδα κυττάρων που επαλείφουν εσωτερικά τον αυλό του) σε επιθήλιο στομάχου. Ο οισοφάγος Barrett αυξάνει κατά 40 φορές τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του οισοφάγου, με ετήσια πιθανότητα 0,5%. Ο καλύτερος τρόπος θεραπείας της κατάστασης αυτής και της αποφυγής ανάπτυξης καρκίνου του οισοφάγου είναι η χειρουργική θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Η θεραπεία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και διαιτητικές τροποποιήσεις (αποφυγή μεγάλων σε όγκο γευμάτων, αποφυγή λήψης μεγάλης ποσότητας υγρών με τα γεύματα, αποφυγή κατάκλισης μετά τα γεύματα, απώλεια βάρους). Για την χαμηλού-μετρίου βαθμού ΓΟΠ είναι φαρμακευτική, πιθανώς για μεγάλο χρονικό διάστημα, και γίνεται με τη χορήγηση φαρμάκων – αναστολέων της αντλίας πρωτονίων ( PPI’s), τα οποία καταστέλλουν την οξύτητα του στομάχου. Για πιο σοβαρη ΓΟΠ, με συχνά και έντονα συμπτώματα και όταν υπάρχει σοβαρη φλεγμονή (οισοφαγίτιδα) ή οισοφάγος Barrett, ενδεδειγμένη θεραπεία είναι η χειρουργική.

Πότε πρέπει η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση να αντιμετωπιστεί χειρουργικά;

• Αποτυχία της φαρμακευτικής αγωγής να βελτιώσει τα συμπτώματα.
• Άρνηση του ασθενούς να λαμβάνει καθημερινά φάρμακα για μεγάλο χρονικό διάστημα ή και εφ’ όρου ζωής.
• Εξωοισοφαγικές εκδηλώσεις (πνευμονίες από εισρόφηση, αλλοιώσεις φωνητικών χορδών κλπ)
• Σοβαρή φλεγμονή (οισοφαγίτιδα) με ανάπτυξη ελκών, αιμορραγιών και στενώσεων στον οισοφάγο.
• Παρουσία οισοφάγου Barrett, η ύπαρξη του οποίου αυξάνει κατακόρυφα την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του οισοφάγου, ενός ιδιαίτερα επιθετικού νεοπλάσματος.

Πώς αντιμετωπίζεται χειρουργικά η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;

Τα τελευταία χρόνια, η καθιέρωση των ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών (λαπαροσκοπικής/ρομποτικής χειρουργικής) έχουν καταστήσει τη χειρουργική θεραπεία της ΓΟΠ μια πολύ καλά ανεκτή διαδικασία για τους ασθενείς. Υπάρχει πληθώρα τεχνικών, με επικρατέστερη την θολοπτύχωση κατά Nissen, η οποία περιλαμβάνει τη διόρθωση της διαφραγματοκήλης που συχνά συνυπάρχει και τη δημιουργία μιας βαλβίδας υψηλής πίεσης στον κατώτερο οισοφάγο που αποτρέπει την παλινδρόμηση. Η βαλβίδα αυτή δημιουργείται μέσω του «τυλίγματος» κατά 360⁰  του ανώτερου τμήματος του στομάχου γύρω από τον οισοφάγο. Η επέμβαση αυτή γίνεται σήμερα λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά, χωρις τομές στην κοιλία του ασθενους, αλλά μέσω 5 οπών λίγων χιλιοστών, με νοσηλεία 1-2 ημερών και τον ασθενή να επιστρέφει γρήγορα στις καθημερινές του δραστηριότητες.