ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΜΑΣΤΟΥ

Ο μαστός αποτελεί έναν αδένα ο οποίος βρίσκεται στο πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα και επεκτείνεται ως τη μασχάλη (ουρά του Spence). Κεντρικά φέρει το σύμπλεγμα θηλής – θηλαίας άλω, ενώ ο ίδιος ο αδένας αποτελείται από λοβία και πόρους, που καταλήγουν στους γαλακτοφόρους κόλπους που εκβάλουν στη θηλή. Η λέμφος του μαστού παροχετεύεται κυρίως στους μασχαλιαίους λεμφαδένες, γι’ αυτό η περιοχή της μασχάλης είναι ιδιαίτερα σημαντική σε ότι αφορά την αντιμετώπιση των κακοηθειών του μαστού.

Ανατομία μαστού και λεμφαδένων

Οι παθήσεις του μαστού, τόσο οι καλοήθεις, όσο και οι κακοήθεις είναι ιδιαίτερα συχνές, γι’ αυτό η τακτική παρακολούθηση και η πρόληψή τους είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Παρά την πληθώρα των διαθέσιμων απεικονιστικών εξετάσεων, αναντικατάστατη είναι η τακτική κλινική εξέταση και ψηλάφηση των μαστών από χειρουργό. Ανάλογα με την ηλικία της ασθενούς πρέπει να διενεργείται μαστογραφία και υπερηχογράφημα, ενώ κατά περίπτωση μπορεί να διενεργηθεί και μαγνητική τομογραφία. Σε περίπτωση εντοπισμού ύποπτης βλάβης μπορεί να χρειαστεί η διενέργεια παρακέντησης με λεπτή βελόνα (FNA) και κυτταρολογική εξέταση, η λήψη βιοψίας με κόπτουσα βελόνα (core biopsy) ή και ανοικτή βιοψία. Σε περιπτώσεις κακοήθειας, τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη της τεχνικής της ανίχνευσης του φρουρού λεμφαδένα μπορεί να ελαχιστοποιήσει το χειρουργικό τραύμα, ενώ η ύπαρξη στο οπλοστάσιο μας της χημειοθεραπείας, της ακτινοβολίας και της ορμονοθεραπείας, βελτιώνει σημαντικά τα αποτελέσματα της χειρουργικής θεραπείας. Η ίδια η χειρουργική θεραπεία έχει παρουσιάσει πρόοδο τις τελευταίες δεκαετίες, εγκαταλείποντας άσκοπες εκτεταμένες επεμβάσεις και καθιερώνοντας όπου είναι εφικτό επεμβάσεις διατήρησης του μαστού και αποκατάστασης.
Οι συχνότερες καλοήθεις παθήσεις του μαστού περιλαμβάνουν την ινοκυστική μαστοπάθεια, τα ινοαδενώματα, τις κύστεις και τις παθήσεις των γαλακτοφόρων πόρων. Από τις κακοήθειες συχνότερη πάθηση είναι ο καρκίνος του μαστού.


  • Ινοκυστική μαστοπάθεια
  • Ινοαδένωμα
  • Κύστεις μαστού
  • Παθήσεις γαλακτοφόρων πόρων – Έκκριμα θηλής
  • Καρκίνος μαστού
Ινοκυστική μαστοπάθεια

Αποτελεί πολύ συχνή κατάσταση κυρίως σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ενώ στην ουσία δεν είναι πάθηση, αλλά οφείλεται στις ορμονικές αλλαγές κατά τη διάρκεια του κύκλου. Πολλές γυναίκες θορυβόυνται καθώς μπορεί να γίνουν αντιληπτά ψηλαφητικά διάφορα οζίδια ή κύστεις, ενώ μπορεί να συνυπάρχει και πόνος (μασταλγία), συμπτώματα που μπορεί να μεταβάλονται κατά τη διάρκεια του κύκλου. Η μαστογραφία μπορεί να δείξει επασβεστώσεις και άλλα ευρήματα, ενώ το υπερηχογράφημα μικροκύστεις. Είναι μια εντελώς φυσιολογική κατάσταση και δεν απαιτεί κανενός είδους θεραπεία.

Ινοαδένωμα

Το ινοαδένωμα αποτελεί σχετικά συχνή καλοήθη βλάβη, κυρίως παρατηρούμενο σε νεαρές γυναίκες.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ινοαδενώματος;

Ψηλαφάται ως καλά περιγεγραμμένη, ελαστική και κινητή μάζα του μαστού. Μπορεί να μεγαλώσει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενώ παρακολουθεί και της κυκλικές καταμήνιες μεταβολές του μαστού. Σπάνια εξαφανίζεται, συνήθως παραμένει σταθερό, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις αυξάνει σε μέγεθος.

Πώς γίνεται η διάγνωση του ινοαδενώματος;

Η κλινική εικόνα είναι συνήθως χαρακτηριστική. Εξέταση εκλογής είναι το υπερηχογράφημα, ενώ αν απαιτηθεί βιοψία αυτή γίνεται είτε με κόπτουσα βελόνα (core biopsy), είτε με την αφαίρεση του μορφώματος. Μετά τη διάγνωσή του απαιτείται υπερηχογραφικός έλεγχος κάθε 6 μήνες για 2 χρόνια, εφόσον δεν μεγαλώσει. 

Πότε πρέπει να αφαιρείται ένα ινοαδένωμα;

Όταν έχει μέγεθος μεγαλύτερο από 2 εκατοστά, όταν παρουσιάζει πάνω από τρεις λοβώσεις στον υπέρηχο, όταν υπάρχει υπόνοια κακοήθειας και όταν διαταράσσει αισθητικά την εικόνα του μαστού.

Κύστεις μαστού

Είναι σχετικά κοινή κατάσταση. Οι κύστεις περιέχουν υγρό, ενώ ψηλαφητικά έχουν τα χαρακτηριστικά ομαλής μάζας που μπορεί να αυξηθεί σε μέγεθος. Εξέταση εκλογής είναι το υπερηχογράφημα. Παρακέντηση με βελόνα απαιτούν όταν παρουσιάζουν ταχεία αύξηση μεγέθους, όταν το μέγεθος τους είναι μεγαλύτερο από 3 cm  και όταν ο υπέρηχος αναδεικνυεί ορισμένα χαρακτηριστικά. Χειρουργική αφαίρεση ενδύκνειται όταν υπάρχουν υποτροπές κι όταν υπάρχει υπόνοια κακοήθειας (σπάνια).

Παθήσεις γαλακτοφόρων πόρων – Έκκριμα θηλής

Συχνό φαινόμενο που ανησυχεί τις γυναίκες είναι η παρουσία εκκρίματος θηλής (εκκροή υγρού από τις θηλές). Το έκκριμα θηλής δεν πρέπει να προκαλεί ανησυχία όταν προέρχεται και από τους δύο μαστούς, όταν παρατηρείται μετά από πίεση της θηλής και το χρώμα του είναι κιτρινοπράσινο – καφέ. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως οφείλεται σε ινοκυστική μαστοπάθεια. Αντιθέτως, όταν το έκκριμα παρατηρείται από τον ένα μαστό, από έναν πόρο, είναι αυτόματο και το χρώμα του είναι διαυγές ή αιματηρό, απαιτεί διερεύνηση. Η διερεύνηση μπορεί να απαιτήσει μαστογραφία, υπερηχογράφημα, κυτταρολογική εξέταση του υγρού ή και περισσότερο ειδικές εξετάσεις όπως η γαλακτογραφία. Επί ευρημάτων μπορεί να απαιτηθεί βιοψία, ή και αφαίρεση ενός πόρου (επέμβαση Attkins) ή ολόκληρου του συστήματος των πόρων (επέμβαση Urban). Όταν το έκκριμα έχει τη μορφή γάλακτος (γαλακτόρροια), σε γυναίκες που δε βρίσκονται σε γαλουχία, θα πρέπει να διενεργείται ορμονολογικός έλεγχος και αναζήτηση πιθανού όγκου στην υπόφυση του εγκεφάλου (προλακτίνωμα).

Καρκίνος μαστού

Αποτελεί τον πιο συχνό καρκίνο και τη δεύτερη αιτία θανάτου από κακοήθεια στις γυναίκες. Τις τελευταίες δεκαετίες, η καθιέρωση του προληπτικού ελέγχου των μαστών έχει μειώσει κατά 30% τους θανάτους από τη συγκεκριμένη νόσο. Επιπλέον η καλύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς της νόσου έχει οδηγήσει στην αποφυγή πολλών άσκοπων ακρωτηριαστικών επεμβάσεων (ολική μαστεκτομή), οι οποίες έχουν σημαντικό ψυχολογικό αντίκτυπο στις γυναίκες.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού;

Παράγοντες που συσχετίζονται ισχυρότερα με την ανάπτυξη της νόσου είναι το γυναικείο φύλο (σπάνιος αλλά όχι ανύπαρκτος στους άνδρες), η μεγάλη ηλικία, ιστορικό προηγούμενου καρκίνου του μαστού, ισχυρό οικογενειακό ιστορικό, προκαρκινικές αλλοιώσεις των μαστών (δυσπλασία), ακτινοβολία στο θώρακα πριν την ηλικία των 30 και ύπαρξη πυκνών μαστών. Άλλοι παράγοντες με λιγότερο ισχυρή συσχέτιση είναι η μεγάλη διάρκεια εμμήνου ρύσεως (μικρή ηλικία έναρξης και μεγάλη ηλικία εμμηνόπαυσης), η ατεκνία, το μικρό διάστημα θηλασμού, η ηλικία πρώτου τοκετού μετά τα 30 και η λήψη αντισυλληπτικών.

Ποιος είναι ο προληπτικός έλεγχος για τον καρκίνο του μαστού;

Παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις στις συστάσεις ανάλογα με τον εκάστοτε επιστημονικό οργανισμό, σε γενικές γραμμές περιλαμβάνουν:

  • Κλινική εξέταση των μαστών από χειρουργό κάθε χρόνο από την ηλικία των 40
  • Μαστογραφία κάθε 1-2 χρόνια στις ηλικίες 40-50 ετών
  • Μαστογραφία κάθε χρόνο στις ηλικίες 50-70 ετών
  • Μαστογραφία κάθε 2 χρόνια μετά την ηλικία των 70.

Σε γυναίκες αυξημένου κινδύνου (ισχυρό οικογενειακό ιστορικό, πρώτου βαθμού συγγένεια με άτομο που ανέπτυξε καρκίνο του μαστού σε σχετικά νεαρή ηλικία) συστήνεται ο προληπτικός έλεγχος να ξεκινάει από τα 25, με κάποιες διαφοροποιήσεις.

Άλλες μέθοδοι διάγνωσης και πρόληψης αποτελούν το υπερηχογράφημα και η μαγνητική τομογραφία μαστών (συμπληρωματικές πληροφορίες στη μαστογραφία, πολύ νεαρές γυναίκες).

Τι ισχύει με την αυτοεξέταση των μαστών;

Η αυτοεξέταση των μαστών συστήνονταν έντονα τις προηγούμενες δεκαετίες, ιδιαίτερα σε γυναίκες 20-40 ετών, που δεν είχαν αρχίσει τον τακτικό προληπτικό έλεγχο. Η διεθνής εμπειρία και βιβλιογραφία όμως δεν ανέδειξε ουσιαστικό όφελος από τη διαδικασία αυτή, αντιθέτως οδήγησε πολλές γυναίκες σε διενέργεια περιττών εξετάσεων και αυξημένο ψυχολογικό stress. Η αξία της αυτοεξέτασης συνίσταται στο ότι στο μεσοδιάστημα του τακτικού ελέγχου ή και πριν από την έναρξή του, οποιαδήποτε ανωμαλία ή αλλαγή παρατηρήσει η γυναίκα στους μαστούς της, να απευθυνθεί σε χειρουργό, έτσι ώστε είτε να γίνει ο κατάλληλως έλεγχος, ή απλώς να καθησυχαστεί.

Βήματα αυτοξέτασης μαστών

Πως γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του μαστού;

Η αρχική υποψία τίθεται με την ψηλάφηση και την κλινική εικόνα (σκληρή μάζα, ασυμμετρία μαστών, αλλαγή στο χρώμα και την υφή του δέρματος, εισολκή θηλής), ή ως εύρημα στη μαστογραφία ρουτίνας. Οι κλασικές διαγνωστικές μέθοδοι περιλαμβάνουν τη μαστογραφία και το υπερηχογράφημα, ενώ κατά περίπτωση μπορεί να διενεργηθεί και μαγνητική τομογραφία. Σε κάθε περίπτωση εντοπισμού ύποπτης βλάβης, πριν από οποιαδήποτε θεραπεία απαιτείται επιβεβαίωση, είτε μέσω παρακέντησης με λεπτή βελόνα (FNA) και κυτταρολογικής εξέτασης, ή λήψης βιοψίας με κόπτουσα βελόνα (core biopsy) ή και ανοικτής βιοψίας.

Σημεία ύποπτα για καρκίνο του μαστού

Το έκκριμα από τη θηλή σχετίζεται με καρκίνο του μαστού;

Συχνό φαινόμενο που ανησυχεί τις γυναίκες είναι η παρουσία εκκρίματος θηλής (εκκροή υγρού από τις θηλές). Το έκκριμα θηλής δεν πρέπει να προκαλεί ανησυχία όταν προέρχεται και από τους δύο μαστούς, όταν παρατηρείται μετά από πίεση της θηλής και το χρώμα του είναι κιτρινοπράσινο – καφέ. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως οφείλεται σε ινοκυστική μαστοπάθεια. Αντιθέτως, όταν το έκκριμα παρατηρείται από τον ένα μαστό, από έναν πόρο, είναι αυτόματο και το χρώμα του είναι διαυγές ή αιματηρό, απαιτεί διερεύνηση. Η διερεύνηση μπορεί να απαιτήσει μαστογραφία, υπερηχογράφημα, κυτταρολογική εξέταση του υγρού ή και περισσότερο ειδικές εξετάσεις όπως η γαλακτογραφία.

Ποια είναι η θεραπεία του καρκίνου του μαστού;

Η μόνη θεραπεία που μπορεί να επιφέρει ίαση από τη νόσο είναι η χειρουργική, συμπληρούμενη ή όχι από χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία και ακτινοβολία. Σε περιπτώσεις προχωρημένης νόσου κατά τη διάγνωση μπορεί να απαιτηθεί χημειοθεραπεία και ακτινοβολία προεγχειρητικά.

Ποια είναι η χειρουργική θεραπεία του καρκίνου του μαστού;

Σε πολλές γυναίκες υπάρχει η πεποίθηση ότι ο καρκίνος του μαστού ισοδυναμεί με ολική αφαίρεση του μαστού. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει αποδειχθεί πως αυτό τις περισσότερες φορές δεν είναι αναγκαίο και αρκεί μια ριζική αλλά τοπική αφαίρεση του όγκου, εκτος από κάποιες περιπτώσεις (πολύ μεγάλος όγκος, μεγάλος όγκος σε μικρό μαστό, συγκεκριμένη θέση του όγκου, συγκεκριμένοι τύποι καρκίνου κλπ). Η αφαίρεση αυτή συμπληρώνεται από «ανίχνευση» της κατάστασης των μασχαλιαίων λεμφαδένων, είτε με λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχάλης, ή κατά περίπτωση με την τεχνική του φρουρού λεμφαδένα, κατά την οποία μετά από έγχυση ειδικών φαρμάκων ανιχνεύεται ο πρώτος λεμφαδένας «σταθμός» στη μασχάλη και αναλόγως του αν είναι διηθημένος από τη νόσο ή όχι, διενεργείται περαιτέρω λεμφαδενικός καθαρισμός.

Τι ισχύει με την πλαστική αποκατάσταση του μαστού μετά από μαστεκτομή;

Παρότι στις μέρες μας οι περισσότερες γυναίκες με καρκίνο του μαστού δε θα χρειαστεί να προχωρήσουν σε ολική μαστεκτομή, εντούτοις κάποιες φορες αυτό παραμένει αναπόφευκτο. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν πολλές επιλογές επιδιόρθωσης ανάλογα με την περίπτωση και την επιθυμία της ασθενούς, όπως η άμεση αποκατάσταση με ένθεμα και διατήρηση του δέρματος, ή αποκατάσταση με ένθεμα σε δύο χρόνους (αρχικά διατεινόμενο ένθεμα για τη διάταση του δέρματος που λείπει, ώστε να «χωρέσει» το μόνιμο ένθεμα που θα αντικαταστήσει το διατεινόμενο). Επιπλέον υπάρχει και η επιλογή της αυτόλογης (από τους ιστούς της ίδιας της ασθενούς) αποκατάστασης με μεταφορά μυών από γειτονικά μέρη του σώματος, όπως ο πλατύς ραχιαίος και ο ορθός κοιλιακός μύς.


ΧΡΗΣΤΟΣ Θ. ΧΑΡΙΣΗΣ

Με γνώμονα την ειλικρινή σχέση γιατρού–ασθενούς, πρωταρχικός μας στόχος είναι η σωστή ενημέρωση των ασθενών για τα προβλήματα που τους απασχολούν. Παρέχουμε μια πλούσια πηγή πληροφόρησης για όλο το εύρος των χειρουργικών παθήσεων, με βάση τα σύγχρονα δεδομένα της διεθνους βιβλιογραφίας και χειρουργικής πρακτικής, την καθημερινή εμπειρία και τριβή μας με πληθώρα ασθενών, αλλά και τη διαρκή ενημέρωση και εξοικείωση με τις νεότερες τεχνικές στο πεδίο της Γενικής Χειρουργικής.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

March 2024
M T W T F S S
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031

2020 Copyright christoscharisis.gr